facebook link instagram link youtube link
+382 33 402 814
info@budva.travel
News section title

Koliko li se samo mjenjala Budva u znanoj i neznanoj prošlosti – od antike do danas: osvajali su je, rušili i ponovo zidali razni zavojevači; prirodne sile – zemljotresi su je rušili, a ljudi obnavljali – i ona traje više od tri hiljade godina.

Zašto je ovaj grad dugovječan, zašto su mu Budvani privrženi, zašto je to najposjećenije ljetovalište na Crnogorskom primorju? Priroda je ovaj kraj bogato darovala ljepotom i pogodnim uslovima za život ljudi: tako je bilo od vajkada, tako je danas, tako će biti i u budućnosti. Smenjivale su se ovdje i ukrštale generacije žitelja: Iliri, Feničani, Grci, Rimljani i drugi – sve dok nije u srednjem vijeku preovladao slovenski živalj.

Zato na ovom prostoru imamo brojna nalazišta materijalnih kultura više naroda, a to bogatstvo i raznolikost, zajedno sa ljepotama pejsaža i blagom klimom daje ovom krajoliku mediteranska obilježja i svrstava ga među nastarije urbane cjeline na Jadranu. Svejedočanstva tog antičkog trajanja Budve nalazimo u pisanim izvorima grčkih i rimskih pisaca počev od Sofokla, koji je određuje kao ”grad Ilirije”; Plinija Starijeg, koji tvrdi da je to grad ”rimskih građana”, do Stefana Vizantijca i drugih, koji njeno osnivanje povezuje sa Kadmom, osnivačem Tebe – znamenitim likom grčke mitologije.

Da,Budva je prisutna u tim starim djelima Grka i Rimljana, ali tek sa otkrićem Budvanske nekropole 1937. g. saznanja o antičkoj istoriji grada dobijaju naučne dokaze, jer pronađeni brojni predmeti zlatnog nakita, keramike, stakla, kamena i metala, koje posjetilac Budve može i treba da vidi u Arheološkom muzeju u Starome gradu, sjaje ljepotom formi, čudesnim umjetničkim i zanatskim umjećem starih majstora, svjedoče o životu njenih građana, o trgovačkim i drugim vezama sa antičkim svjetom.

Srednji vijek donio je Budvi burne promjene: raspadom Rimskog carstva 395 g. i crkvenim raskolom 1054. g. Budva se našla na graničnoj liniji podjela zapadnog i istočnog carstva – na razmeđi katoličkog Rima i vizantijskog pravoslavnog Carigrada.



budva istorija

Koji su to najvažniji datumi i događaji iz tog perioda njene istorije? Saraceni je 841.g. ruše i pustoše najezdom sa mora; zatim Vizantija dugo upravlja njome; jedno vrijeme je u sastavu Dukljanske države, zatim, krajem dvanaestog vijeka nastupa period kada Budvom vladaju srpski vladari iz loze Nemanjića. Za to vrijeme, oko dva vijeka, dostiže znatan ekonomski razvoj: postaje izvozna luka, trgovište solju, ima svoju flotu, manje brodogradilište, novac, dobija Statut sa razvijenom gradskom samoupravom. Poslije propasti srpske države nastupa nestabilan period u njenoj istoriji – smjenjuju se feudalni gospodari Budve: Balšići, Crnojevići, Sandal Hranić, Stevan Lazarević, Đurađ Branković, da bi 1442. g. Mletačka republika zagospodarila i više od tri vijeka – sve do njene propasti 1797. g. – vladala.

Zajedno sa izdvojenom opštinom (komunitad) Paštrovićima – za sve to vrijeme važila je za važan odbrambeni bastion zaštite mletačkih posjeda na Južnom Jadranu, štićeći, naročito Boku, od turskih osvajanja. Tada je često i stradala, naročito od Turaka 1571.g. i od zemljotresa 1667.g. U novijoj istoriji Budve smenjivala se vlast voljom velikih sila i na taj način sprečavalo povezivanje sa njenim zaleđem – Crnom Gorom. Austrija prvi put vlada Budvom 1797 – 1806; Rusko-crnogorska uprava u Budvi traje 1806-1807, da bi Napoleonovim pobjedama potpala pod francusku vlast koja je trajala 1807-1813.g. Nakon toga Budvom i Bokom Kotorskom – više od sto godina vlada Austro-ugarska monarhija.

Za to vrijeme grad sa okolinom je bio ekonomski zaostao, društveni i kulturno život je bio nerazvijen, emigracija stanovništva velika, u pečalbu se išlo najviše u Ameriku, Rusiju i Tursku. Prvi svjetski rat, u kojem se na strani savezničke – crnogorske i srpske vojske borilo više od hiljadu boraca iz ovoga kraja, donio je oslobođenje od viševjekovne strane vladavine. Jedinice Srpske vojske oslobodile su Budvu 8. novembra 1918. g.



budva istorija

U Kraljevini Jugoslaviji Budva je zajedno sa Bokom Kotorskom ulazila u sastav Zetske banovine, čije je sjedište bilo na Cetinju. U periodu između dva rata počinje razvoj turizma, koji postepeno postaje osnovna privredna grana razvoja ovoga kraja. Od značaja je bilo otvaranje puta Cetinje – Budva 1931. g. kojim je Budva povezana sa zaleđem. Izgradnja dvorca kraljevske porodice Karađorđević u Miločeru, kod Svetog Stefana 1935. godine doprinjela je da se međunarodnoj i domaćoj javnosti otkriju sve čari pješčanih plaža, sunčanog podneblja, plavog i čistog mora, gostoprimnost budvanskih i paštrovskih domaćina.

To je podstaklo i izgradnju 1939. prvog modernog hotela ”Avala”u Budvi, hotela Lučice kod Petrovca i razvoja domaćeg turističkog smještaja. Drugi svjetski rat donio je mnogo patnje, stradanja i žrtava narodu ovoga kraja. Italijanska vojska okupirala je Budvu i njeno područje 17. aprila 1941. A poslije kapitulacije Italije, septembra 1943. ovaj kraj je okupirala Njemačka vojska.

Slobodoljubivi narod ovog kraja nije se mirio sa okupacijom. U Trinaestojulskom ustanku 1941. g. crnogorski narod je ustao u borbu protiv fašizma kojom je rukovodila Komunistička partija Jugoslavije, na čelu sa Titom. U toj borbi učestvovali su mnogi borci iz ovoga kraja, a više od dvije stotine je dalo život za slobodu. Prva Bokeška brigada NOR-a – 22.novembra 1944.g. oslobodila je Budvu od fašističkih okupatora.



O autoru

Miroslav Luketić je rođen u Budvi 3. avgusta 1927. godine. Završio je vojnu akademiju i filozofski fakultet. Viši je naučni savjetnik i publicista. Učesnik je NOR-a. Autor više knjiga i priloga u periodici. Bavi se proučavanjem crnogorske istorije i istražuje prošlost Budve i Paštrovića. Dobitnik Novembarske nagrade grada Budve i više drugih priznanja.

Pretražite ključnu riječ